dolgu mu?kanal mı?

Dolgu mu Kanal Tedavisi mi?Bir Diş Hekiminin Klinik Karar Süreci

Diş hekimliğinde çürük tedavisinin temel amacı, dişi mümkün olan en fazla doğal dokuyla korumaktır. Bu nedenle her hasta için ilk sorulardan biri şudur: Bu diş dolgu ile kurtulabilir mi, yoksa artık kanal tedavisi mi gerekli?Bu karar, yalnızca çürüğün boyutuna değil, pulpanın (diş siniri) sağlığına ve dişin yapısal bütünlüğüne bağlıdır.

1. Dolgu Ne Zaman Yeterlidir?

Dolgu, çürük mine ve dentin dokusuyla sınırlı kaldığında uygulanır. Aşağıdaki kriterlerden biri veya birkaçı varsa dolgu yeterlidir:

✔️ Çürük pulpayı henüz etkilememiştir

Röntgende çürük dentin tabakasında görülür ancak sinire ulaşmamıştır.Soğuk hassasiyeti kısa sürelidir (1–2 saniye).Spontan (kendiliğinden) ağrı yoktur.

✔️ Dişte yapısal kayıp azdır

Dişin büyük bir kısmı sağlamdır.Kalan duvarlar dolguyu taşıyabilecek durumdadır.

✔️ Enfeksiyon belirtisi yoktur

Apikal bölgede radyolüsent alan (kök ucu iltihabı) yoktur.Çiğneme ağrısı bulunmaz.Amaç: Minimal invaziv yaklaşım ile dişi doğal dokularıyla korumak.

2. Kanal Tedavisi Ne Zaman Zorunlu Hale Gelir?

Kanal tedavisi, pulpanın geri döndürülemez şekilde iltihaplandığı (irreversible pulpitis) veya öldüğü (nekroz) durumlarda yapılır.

✔️ Spontan, gece uyandıran ağrı varsa

Tipik olarak zonklayıcı, sıcakla artan uzun süreli ağrı.Analjezikle geçse bile tekrarlayan karakterde.

✔️ Röntgende çürük pulpa odasına ulaşmışsa

Sinir tamamen açığa çıkmıştır.Dolgu yapmak ağrıyı çözmez.

✔️ Apikal bölgede enfeksiyon bulgusu varsa

Kök ucunda radyolüsent alan (periapikal lezyon).Apse/sinüs traktı mevcut olabilir.

✔️ Dişte geniş madde kaybı varsa

Dolgu tutunacak duvar bırakmıyorsa.Post–core gereksinimi olabilir.

✔️ Travma sonrası pulpa canlılığını kaybetmişse

3. Kararı Değiştiren Ara Faktörler

🔍 Pulpa Vitalite Testleri

Soğuk testiElektriksel pulp testiPozitif ancak aşırı ağrılı yanıt → irreversible pulpitisNegatif yanıt → nekroz → kanal

🔍 Radyografik DerinlikDentin kalınlığı < 0.5 mm ise pulpa açılma riski çok yüksektir.

🔍 Yaş

Genç hastalarda pulpa daha dayanıklıdır, dolgu şansı artar.Yetişkinlerde sinir odası küçülmüştür; çürük sinire daha çabuk ulaşır.

4. Dolgu Yapılırsa Risk Ne?

Bazı derin çürüklerde dolgu yapılabilir ancak:Postoperatif hassasiyet gelişebilir.Sinir zamanla iltihaplanırsa kanala dönüşebilir.Bu nedenle derin çürüklerde hekim genellikle kalsiyum hidroksit / MTA tabakası ile siniri korur (indirect pulp capping).

5. Kanal Tedavisi Yapılırsa Sonraki Adım

Kanal tedavisi sonrası:Dişte madde kaybı fazlaysa kuron (kaplama) önerilir.Çiğneme kuvvetine dayanıklılığı artar.Doğru restorasyon yapılırsa %90+ uzun dönem başarı sağlanır.

Sonuç: Dolgu mu? Kanal mı?

Dolgu = Çürük pulpayı etkilememiş + spontane ağrı yok + röntgende sinir sağlamKanal = Spontan ağrı + sinir açığa çıkmış/ölmüş + röntgende lezyon + enfeksiyonDiş hekimi kararı sadece çürüğün büyüklüğüne değil, klinik testlere, röntgene ve semptomlara dayanır. Amaç her zaman en az invaziv ama en uzun ömürlü tedaviyi seçmektir.